Maria Joannou, As long as it takes, 2023, oil on linen, 100 x 80 cm | Photo Credit: The Breeder.

Τα ανέκδοτα, οι ιστορίες και τα σχόλια που έχει παράξει η γειτνίαση της διεθνούς, πλέον, γκαλερί The Breeder με τους οίκους ανοχής στο Μεταξουργείο, μάλλον έχουν εξαντληθεί.

Όλοι έχουν να αφηγηθούν μια ιστορία που οι φιλότεχνοι ή οι πελάτες των οίκων ανοχής μπέρδευαν τις πόρτες με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε διαφορετική επιχείρηση υπηρεσιών από αυτή που κατευθύνονταν, ενώ στις δήθεν πιο «ψαγμένες» από τις ιστορίες αυτές, πάντα υπάρχει η επισήμανση ότι οι καλλιτέχνες στις γκαλερί κι αυτοί εκδίδονται με τον τρόπο τους, λες και θα μπορούσε ένας καλλιτέχνης να ζει διαφορετικά. Ηθικολογίες.


Βλέποντας τα έργα της εικαστικού Μαρίας Ιωάννου στη Breeder, η έκθεση φέρει τον τίτλο «Thirsty», τα γυμνά σώματα των γυναικών που καταφέρνουν να γίνουν κανονικά πορτρέτα, αν και απουσιάζει το πρόσωπό τους, δηλαδή να μην είναι generic, απρόσωπα, χάνοντας τον ατομικό τους χαρακτήρα, σκέφτηκα ότι είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που η γκαλερί στη γειτονιά των οίκων ανοχής λειτουργεί ως τόσο ισχυρό statement για τη γυναικεία χειραφέτηση: στον οίκο ανοχής οι γυναίκες εκδίδονται στη γκαλερί δίπλα, οι γυναίκες της Μαρίας Ιωάννου δίνονται με τους δικούς τους όρους.

Μην παρεξηγηθώ: το σχόλιο αυτό δεν συνιστά ηθική κρίση γιατί πάρα πολλές φορές η σεξεργασία γίνεται με πολύ πιο έντιμους όρους από αυτό το «δόσιμο», αν και αυτό ηθική κρίση είναι γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι οι ενήλικες έχουμε δικαίωμα να διαθέτουμε τον εαυτό μας όπως επιθυμούμε, εφόσον το έχουμε επιλέξει.


Η διαφορετική συνθήκη που εξαίρει η συνύπαρξη στη γειτονιά όμως, με εξίταρε πολλώ μάλλον δε γιατί οι γυναίκες της Μαρίας Ιωάννου δίνονται αποκλειστικά με τους όρους  συμφωνίας και όχι νόμιμης συναλλαγής.


Σε μια εποχή που κάθε πρωί η ροή των ειδήσεων γεμίζει με περιστατικά κακοποίησης γυναικών, δηλαδή μια εποχή που το γυναικείο σώμα κακοποιείται, καταστρέφεται, με μοναδική πρόθεση του κακοποιητή την ακύρωση της προσωπικότητας της συντρόφου του, μια εποχή που το σώμα είναι το μέσο ακύρωσης του ατόμου , οι γυμνές γυναίκες της Μαρίας Ιωάννου μπαίνουν στο παιχνίδι και διεκδικούν πρωταγωνιστικό ρόλο, αποκαλύπτονται επιδεικνύοντας το γυμνό σώμα τους.


Η ιδέα ότι το γυμνό σώμα είναι και μια πολιτική δήλωση ατομικής ελευθερίας και επιλογής είναι πάρα πολύ παλιά, κυριολεκτικά αρχαίοι.

Οι αρχαιολόγοι μας λένε ότι έτσι, με τους όρους της πολιτικής και όχι της αισθητικής πρέπει να ερμηνεύσουμε τη γύμνια των αρχαίων αγαλμάτων. Η επίδειξη της γύμνιας δηλαδή είναι μια επίδειξη ισχύος, δηλωτική της ασφάλειας ως απότοκο της ιδιότητας του ελεύθερου πολίτη, η βεβαιότητα ότι τίποτα δεν μπορεί να απειλήσει και να τραυματίσει το σώμα με στόχο να ακυρωθεί η προσωπικότητα. Πόσο παλιό αλλά και πόσο επίκαιρο, δυστυχώς.

Έτσι επέλεξα να διαβάσω αυτά τα έργα, γιατί λες και η πρόκληση της επίδειξης της γύμνιας σε καιρούς επισφάλειας δεν είναι αρκετή, η Ιωάννου έρχεται να μας σκανδαλίσει ακόμα περισσότερο, αφού σε κάποια από αυτά απεικονίζονται και αντρικές μορφές: ντυμένες αυτές.


Αν και το συμφραζόμενο (γυμνή γυναίκα, ντυμένος άντρας) είναι και ευθέως πορνογραφικό για να δηλώσει τους διαφορετικούς όρους προσέλευσης στη συνεύρεση, στα έργα της Ιωάννου λειτουργεί  με τον αντίθετο τρόπο ακριβώς: καταφανώς ισχυρή είναι η γυμνή που «παίζει» με τον ντυμένο.

Στα δημιουργικά ευρήματα προσθέτω και τούτο: δεν γίνεται σαφές στο θεατή αν στους πίνακες απεικονίζεται μία ή διαφορετικές γυναίκες. Κι αυτό το λάτρεψα.

Οι φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν στα μίντια αδικούν τα έργα που στην οθόνη δείχνουν ρεαλιστικά με ένα φωτογραφικό τρόπο. Είναι καθαρή ζωγραφική σε τελάρο. Και όταν τα βλέπεις από κοντά καταλαβαίνεις ότι η Μαρία Ιωάννου εκτός από εμπνευσμένη εικαστικός είναι και πολύ καλή ζωγράφος.

Ανήκω στους γκρινιάρηδες που αξιολογούν πολύ αυστηρά την τεχνική και εκνευρίζονται πολύ από «τσαπατσουλιές»: χρώματα που έχουν «τρέξει», αβέβαιες γραμμές που δεν έχουν διορθωθεί, απορώ πάντα και με τους γκαλερίστες που εκθέτουν κακοφτιαγμένα έργα.

Τα γυμνά σώματα των γυναικών της Ιωάννου είναι τέλεια ζωγραφισμένα,  διακρίνονται οι φλέβες, ακόμα και η ανατριχίλα του δέρματος σε ορισμένα από αυτά και αυτή η τεχνική αρτιότητα είναι που αναδεικνύει την αλήθεια τους.

Μου άρεσε πάρα πολύ αυτή η έκθεση. Συνειδητά την είδα πριν από μερικές εβδομάδες την ίδια μέρα με αυτή της Cindy Sherman στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και ίσως γράψω κάτι και γι αυτήν αν και η Σέρμαν έχει περάσει, πλέον, στην Ιστορία και είναι αρμοδιότητα των ιστορικών αλλά στα πρώιμα έργα αναγνώρισα εμβληματικούς κώδικες της Επικοινωνίας και της Διαφήμισης και έχω να πω διάφορα σχετικά.

Με γέμισαν δύναμη οι εκθέσεις των γυναικών που έχω δει φέτος, αν και θα έπρεπε να έχω επιδιώξει να δω περισσότερες γυναίκες εικαστικούς: Λήδα Παπακωνσταντίνου, Σίντυ Σέρμαν, Μαρία Ιωάννου. Διαφορετικές γενιές, διαφορετικά βιώματα, διαφορετικές συνθήκες, διαφορετικές χώρες και πολιτισμικά τερουάρ. Κι όμως όλες αποκαλύπτουν τη μία αλήθεια για τις γυναίκες, μια αλήθεια συμπαντικών διαστάσεων, θα έλεγα: την απίστευτη ισχύ του ΧΧ.

Να πάτε οπωσδήποτε να τη δείτε. Μέχρι τις 31 Αυγούστου.